18 Mart 2013 / SEDAT GÜLMEZ
Gitmek mi zor, kalmak mı? Bu ikilemi fazlasıyla yaşadı, Lozan Mübadilleri 1923 yılı boyunca…
Ege’nin iki yakasında başlayan bir
devr-i daimdi, onlarınki.
Herkes “anavatan”a gidiyordu. Ama kimse sormamıştı, “Gitmek istiyor musunuz?” diye. Belki aynı dili konuştukları, aynı inancı paylaştıkları topraklarda daha rahat yaşayabilirlerdi.
Ama belki işte! Kaldı ki o güne değin vatan bildikleri yerden kopuyorlardı. Dedeleri asırlar önce gelmişti, buralara. Sonra onların çocukları olmuştu, sonra çocukların çocukları, sonra onların da çocukları…
Ve toprak mülk statüsünden vatana evrilmişti. Ancak şimdi, iki tarafın “büyükleri” karar vermişti. Kendilerince bu değişimin daha hayırlı neticeler doğuracağını tahmin etmişlerdi.
Lakin aradan on yıllar geçti de çokları geldiği yeri unut(a)madı. Lozan Mübadilleri idi, onların hukuken isimleri. Resmî evrakta böyle tanımlanıyorlardı ama geldikleri yerde, “Muhacir, Mâcir…” artık diller nasıl dönerse öyle adlandırılıyorlardı.
Ötesinde iki tarafa da geçen uzun seneler kuşkuyla bakıldı. Yunanistan’a göçen Rumlar kimileri nezdinde, “Türk tohumu” idi. Türkiye’ye gelenlerse, “Yunan”. Acıttı yürekleri bu ifade ama şuuraltından ne yazık ki tam anlamıyla silinemedi.
Yine de bazı şeylerin değişebileceğine ihtimal verildi ve Lozan Mübadilleri Vakfı kuruldu. İşte o kuruluşun tarihin içinden süzülüp gelen son çalışması, “Mübadil Kentler”. Eser iki cilt hâlinde.
Biri Türkiye, diğeri Yunanistan alt başlığını taşıyor. Her ikisinin de editörü Müfide Pekin. Çalışma alanlarında uzman isimlerin sunumlarından oluşuyor.
Mesela, Dr. Yusuf Çam, “Erken Mübadele Kentleri: İzmit, Adapazarı, Yalova”yı ele alırken, Dr. Evangelos Kechriotis, “Fransız ve İngiliz Konsolos Raporlarına Göre İzmir Civarındaki Giritli Müslümanlar”ı anlatıyor.
Yine Op. Dr. Murat Tezcan, “Unutulmuş Bir Mübadele Adası: Sakız”ın hikâyesiyle buluştururken okuru, Dr. Athanasia Marina Tsetleka, “Batı Makedonya’nın Yunanca Konuşan Müslümanları: Valladesler”i çıkartıyor bilinmezlik kuyusundan.
MÜBADİL KENTLER: TÜRKİYE/ YUNANİSTAN
Müfide Pekin (editör)
Lozan Mübadilleri Vakfı Yayınları
456 sayfa (II cilt)
02122456155
Herkes “anavatan”a gidiyordu. Ama kimse sormamıştı, “Gitmek istiyor musunuz?” diye. Belki aynı dili konuştukları, aynı inancı paylaştıkları topraklarda daha rahat yaşayabilirlerdi.
Ama belki işte! Kaldı ki o güne değin vatan bildikleri yerden kopuyorlardı. Dedeleri asırlar önce gelmişti, buralara. Sonra onların çocukları olmuştu, sonra çocukların çocukları, sonra onların da çocukları…
Ve toprak mülk statüsünden vatana evrilmişti. Ancak şimdi, iki tarafın “büyükleri” karar vermişti. Kendilerince bu değişimin daha hayırlı neticeler doğuracağını tahmin etmişlerdi.
Lakin aradan on yıllar geçti de çokları geldiği yeri unut(a)madı. Lozan Mübadilleri idi, onların hukuken isimleri. Resmî evrakta böyle tanımlanıyorlardı ama geldikleri yerde, “Muhacir, Mâcir…” artık diller nasıl dönerse öyle adlandırılıyorlardı.
Ötesinde iki tarafa da geçen uzun seneler kuşkuyla bakıldı. Yunanistan’a göçen Rumlar kimileri nezdinde, “Türk tohumu” idi. Türkiye’ye gelenlerse, “Yunan”. Acıttı yürekleri bu ifade ama şuuraltından ne yazık ki tam anlamıyla silinemedi.
Yine de bazı şeylerin değişebileceğine ihtimal verildi ve Lozan Mübadilleri Vakfı kuruldu. İşte o kuruluşun tarihin içinden süzülüp gelen son çalışması, “Mübadil Kentler”. Eser iki cilt hâlinde.
Biri Türkiye, diğeri Yunanistan alt başlığını taşıyor. Her ikisinin de editörü Müfide Pekin. Çalışma alanlarında uzman isimlerin sunumlarından oluşuyor.
Mesela, Dr. Yusuf Çam, “Erken Mübadele Kentleri: İzmit, Adapazarı, Yalova”yı ele alırken, Dr. Evangelos Kechriotis, “Fransız ve İngiliz Konsolos Raporlarına Göre İzmir Civarındaki Giritli Müslümanlar”ı anlatıyor.
Yine Op. Dr. Murat Tezcan, “Unutulmuş Bir Mübadele Adası: Sakız”ın hikâyesiyle buluştururken okuru, Dr. Athanasia Marina Tsetleka, “Batı Makedonya’nın Yunanca Konuşan Müslümanları: Valladesler”i çıkartıyor bilinmezlik kuyusundan.
MÜBADİL KENTLER: TÜRKİYE/ YUNANİSTAN
Müfide Pekin (editör)
Lozan Mübadilleri Vakfı Yayınları
456 sayfa (II cilt)
02122456155
